11.09.2024
Katalpa, czyli właściwie surmia bignoniowa, to dekoracyjne drzewo o efektownych sercowatych liściach i wspaniałych kwiatach. Egzotyczny wygląd i prosta pielęgnacja to połączenie sprawiające, że warto zainteresować się tym gatunkiem i posadzić katalpę w wypoczynkowej części ogrodu lub przed domem.
Jak wygląda katalpa?
Katalpa to tak naprawdę surmia bignoniowa (Catalpa bignonioides). Wywodzi się z południowo-wschodnich terenów Stanów Zjednoczonych, ale w naturze występuje także w Chinach oraz Tybecie. W rodzimych warunkach może dorastać nawet do 20 m wysokości. W Polsce osiąga „jedynie” około 10 m wysokości, a jej korona rozpościera się maksymalnie na 6 m szerokości.
Liście surmii mają jasnozielony odcień i sercowaty kształt, a ich rozmiar jest proporcjonalny do rozmiarów drzewa. Maksymalnie mogą mieć 25 cm długości i 15 cm szerokości. Na gałęziach pojawiają się najczęściej w maju, a wczesną jesienią już opadają.
Kwitnienie katalpy przypada na czerwiec i lipiec. Pojawiają się wówczas białokremowe kwiaty o egzotycznym wyglądzie z żółtą gardzielą pokrytą fioletowymi plamkami. Ich wygląd można porównać do kwiatów kasztanowca lub storczyka. Zebrane są w wiechowate kwiatostany, których długość dochodzi do 30 cm. Wyróżniają się bardzo przyjemnym delikatnym zapachem. Po przekwitnięciu ich miejsce zajmują owoce w formie długich i bardzo cienkich strąków, w których znajdują się nasiona. Co ciekawe, owoce na katalpie pozostają przez całą zimę.
Obecnie znanych jest 11 odmian surmii bignoniowej, są to między innymi:
- Katalpa zwyczajna Nana –najczęściej pojawia się w polskich ogrodach. Jest szczepiona na pniu i może osiągać 5 m wysokości. Początkowo wyróżnia się efektowną kulistą kopułą liści, która z czasem staje się półkolista. Dużym plusem tej odmiany jest powolny wzrost, dzięki czemu mogą na nią pozwolić sobie nawet właściciele mniejszych ogrodów, jednak sporym minusem jest brak kwiatów.
- Katalpa zwyczajna Aurea – odmiana osiągająca 10 m wysokości, którą bardzo wyróżniają liście. Ze względu na kształt i rozmiar są one atutem każdej surmii, jednak w przypadku odmiany Aurea dodatkowej dekoracyjności dodaje im złocisty kolor.
- Katalpa żółtokwiatowa Ovata – to odmiana wywodząca się ze środkowych Chin. W Polsce dorasta do 10–15 m wysokości. Wyróżnia się żółtymi kwiatami oraz liśćmi, które początkowo mają ciemnoczerwony kolor, a dopiero później stają się zielone. Jest to odmiana odporniejsza na mróz od pozostałych.
Jakie stanowisko i ziemia dla katalpy?
Jak i gdzie sadzić katalpę? Ważne, żeby zarezerwować dla niej wystarczającą ilość miejsca, gdyż ma rozłożystą koronę (nawet do kilku metrów) i rośnie szybko. Katalpa pochodzi z rejonu o ciepłym klimacie, dlatego najlepiej wybrać dla niej w ogrodzie miejsce słoneczne i osłonięte od wiatru. Radzi sobie także na stanowisku półsłonecznym, szczególnie odmiana Nana. Surmia nie toleruje suszy, dlatego podłoże powinno być żyzne, przepuszczalne i wilgotne, choć jednocześnie nie zbyt wilgotne. Najlepiej jeśli ziemia będzie miała obojętny lub zasadowy odczyn pH.
Pielęgnacja katalpy
Katalpa pod tym względem nie należy do roślin bardzo wymagających. Wiosną można wspomóc ją nawozem. Regularne przycinanie w jej przypadku nie jest obowiązkowe. Po zimie warto usunąć uszkodzone pędy i co kilka lat przyciąć mocniej gałązki, by kontrolować jej rozrastanie się. W przypadku odmiany Nana pędy wyrastające z głównych konarów można mocno skracać nawet co roku na przełomie marca i kwietnia. Dzięki temu jeszcze łatwiej będzie utrzymać zwarty i kulisty pokrój jej korony.
Mrozoodporność katalpy
Katalpa pochodzi z terenów o ciepłym klimacie, jednak nie należy obawiać się jej uprawy w Polsce. Okres wegetacji surmia rozpoczyna dopiero końcem kwietnia, więc wiosenne przymrozki nie mogą uszkodzić jej pąków. Okrycie jest konieczne tylko w przypadku młodych drzewek, z czasem nabiorą mrozoodporności i będą sobie radzić same.
Jak w ogrodzie wykorzystać katalpę?
Katalpa przed domem i w ogrodzie prezentuje się znakomicie. Ze względu na swoje pokaźne rozmiary zwykle jest wybierana na duże posiadłości lub na miejskie tereny zielone. Doskonale prezentuje się jako soliter, czyli drzewo rosnące samotnie.
Właściciele mniejszych ogródków nie muszą jednak rezygnować z tego wyjątkowego drzewa, ponieważ mogą wybrać odmianę miniaturową szczepioną na pniu. Te bywają nie tylko sadzone jako części większej kompozycji z drzewek lub krzewów, lecz także nawet wśród bylin, nad którymi ich korona góruje niczym rozłożony parasol. Możemy pod nimi zasadzić także wiosenne kwiaty, na przykład tulipany czy narcyzy, które skończą swoje kwitnienie, zanim na surmii pojawią się liście.
Miniaturowe odmiany katalpy przed domem sprawdzają się jako elegancja ozdoba niewielkiego trawnika. Bywają sadzone wzdłuż ścieżki prowadzącej do furtki lub wzdłuż płotu.
